Хатлон яке аз сернуфустарин вилоятҳои кишвар ба ҳисоб рафта, сокинони он дар рушди тамоми бахшҳои хоҷагии халқи мамлакат ва беҳбуд бахшидани иқтисоди кишвар нақши калидӣ доранд. Ҳам соҳаи аграрӣ ва ҳам саноат дар ин вилоят ба таври бесобиқа рушд карда истодааст. Ҳамин аст, ки ҳамасола нишондиҳандаҳои рушди иқтисодии он дар ҳоли афзоиш аст. Барои мисол, дар 9 моҳи соли ҷорӣ нишондиҳандаи кӯтоҳмуҳлати рушди минтақавии вилояти Хатлон ба 23 миллиарду 655,9 миллион сомонӣ расидааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 8,2 фоиз зиёд мебошад. Ба гуфти иқтисоддонон ин рақам дар маҷмуъ зиёда аз 26%-и ҳиссаи нишондиҳандаҳои кӯтоҳмуҳлати рушди иқтисодии кишварро ташкил медиҳад.
Гузашта аз ин, дар дигар бахшу самтҳо низ сокинони вилоят ба пешравиҳо ноил гардида истодаанд, ки дар маҷмуъ барои рушди босуботи мамлакат замина фароҳам меоранд. Барои мисол, танҳо аз озмуни ҷумҳуриявии “Тоҷикистон – Ватани азизи ман” хонандагону толибилмони вилоят 4 шоҳҷоиза ба даст овардаанд. Дар бахшҳои фарҳангу тандурустӣ низ натиҷаҳои сокинони вилоят сол то сол ба маротиб зиёд гардидаистодааст. Аммо дар ин нигошта перомуни 3 соҳа ва як бахши муҳими фаъолияти мақомоти марбутаи вилоят – кишоварзӣ, иқтисод ва кор бо ҷавонону варзиш иктифо хоҳем кард, ки пур аз дастовардҳоянд.
КИШОВАРЗӢ – АЗ МУҲИМТАРИН СОҲОТ
Тавре Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни сафари корӣ ва суҳбату вохӯриҳо бо сокинони шаҳру навоҳии вилоят дар авохири моҳи апрели соли равон иброз дошта буданд, вилояти Хатлон ҳамчун калонтарин вилояти кишвар дорои имконоте мебошад, ки барои таъмини озуқавории мамлакат нақши калидӣ дорад.
— Махсус таъкид менамоям, ки дар вилояти Хатлон ҳамчун калонтарин вилояти кишвар, қабл аз ҳама, аз лиҳози кишоварзӣ имкониятҳо нисбат ба дигар минтақаҳои мамлакат бештаранд ва кишоварзони вилоят бояд дар шароити кунунӣ, ба хотири ҳифзи амнияти озуқавории кишвар, таъмин намудани бозори дохилӣ ва зиёд кардани содироти маҳсулот беш аз ҳар вақти дигар саъю талош намоянд. Ҳамчунин, вилояти Хатлон вобаста ба шароити мусоиди иқлими худ имконияти зиёди бо маҳсулоти барвақтӣ таъмин намудани бозори истеъмолиро дорад, — гуфта буданд Пешвои миллат.
Лозим ба ёдоварист, ки дар замони соҳибистиқлолӣ соҳаи аграрӣ ба маротиб рушд карда, барои зиёд намудани майдони кишт аз ҳисоби ба гардиши кишоварзӣ даровардани заминҳои партов, бахусус, заминҳои обии бекорхобида ва ба роҳ мондани кишти такрорӣ, ҳамасола корҳои назаррасе ба анҷом расонида мешавад.
Тавре Акрам Сулаймонзода, муовини раиси вилоят зимни баргузории маҷлиси ҷамъбасти натиҷаҳои иҷтимоию иқтисодии вилояти Хатлон дар нуҳ моҳи соли равон зикр дошт, дар натиҷаи андешидани тадбирҳои самарабахш ва истифодаи мақсадноки замин, ҳаҷми умумии истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ ба 25 миллиарду 48 миллион сомонӣ расонида шуд. Ва афзоиши он нисбат ба нишондиҳандаи ҳамин давраи соли гузашта 1 миллиарду 19 миллиону 601 ҳазор сомонӣ ё 105 фоизро ташкил медиҳад.
— Маврид ба зикр аст, ки таваҷҷуҳи хосса ва дастгириҳои доимии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба амалигардонии рушди устувори соҳаи кишоварзӣ, аз ҷумла тақвиятёбии истифодаи самараноку оқилонаи заминҳо, технологияҳои муосири кишту парвариши зироатҳо, истифодаи тухмиҳои хушсифату баландҳосили репродуксионӣ, баланд бардоштани боздеҳи замин, афзун намудани ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти рақобатпазиру ватанӣ ва дар маҷмуъ, таъмини фаровонии бозорҳои истеъмолӣ такони ҷиддӣ бахшида, афзоиш ва суръати рушди нишондиҳандаҳои истеҳсолӣ таъмин гардида истодааст. Дар натиҷаи андешидани тадбирҳои самарабахш ва истифодаи мақсадноки замин, ҳаҷми умумии истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ ба 25 миллиарду 48 миллион сомонӣ расонида шуд. Афзоиши он нисбат ба нишондиҳандаи ҳамин давраи соли гузашта 1 миллиарду 19 миллиону 601 ҳазор сомонӣ (105%)-ро ташкил медиҳад, — гуфт А. Сулаймонзода.
Муовини раиси вилоят ҳамчунин афзуд, ки фаъолияти масъулони соҳа ва кишоварзони вилояти Хатлон пеш аз ҳама, барои баланд бардоштани боздеҳи замин, яъне гирифтани ду-се ҳосил аз як қитъаи замин, афзоиш додани ҳосилнокии зироатҳо ва рушди соҳаи тухмипарварӣ равона гардидааст.
Зимни баргузории ин ҷаласа ҳамчунин зикр шуд, ки соли ҷорӣ дар бахши ҷамъиятӣ ва хоҷагиҳои деҳқонӣ дар майдони 350391 гектар кишти зироатҳои кишоварзӣ, аз ҷумла 137027 гектар ғалладонагӣ якҷоя бо тирамоҳӣ, 132568 гектар зироатҳои техникӣ, аз ин 123251 гектар пахта, 5778 гектар картошка, 21195 гектар сабзавот, 13296 гектар полезӣ ва 15690 гектар зироатҳои хӯроки чорво кишт карда шуда, дурнамои кишти ғалладонагиҳо 114 фоиз, сабзавот 103 фоиз, картошка 72 фоиз, полезӣ 111 фоиз, зироатҳои техникӣ 100 фоиз, аз ҷумла пахта 100 фоиз, зироатҳои хӯроки чорво 156 фоиз таъмин гардид, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта дар маҷмуъ 1845 гектар зиёд мебошад.
Гуфта шуд, ки дар доираи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба самараноку оқилона истифода бурдани заминҳои кишоварзӣ дар майдони 22054 гектар, аз ҷумла 11616 гектар байни боғу токзорҳо, 5717 гектар чарогоҳ, 2109 гектар заминҳои партов ва 2612 гектар заминҳои зери сохтмони мелиоративӣ қарордошта кишти зироатҳои гуногуни кишоварзӣ гузаронида шуд, ки ҷиҳати афзун намудани ҳаҷми маҳсулоти умумии кишоварзӣ мусоидат намуд.
Қайд кардан ба маврид аст, ки дар асоси маълумоти оморӣ, аз ҳудуди вилояти Хатлон ба хориҷи кишвар 7576,0 тонна маҳсулоти кишоварзӣ, аз ҷумла 5749 тонна таввасути нақлиёт, ҳавопаймо, 1914 тонна тариқи роҳи оҳан ба берун аз ҷумҳурӣ, асосан ба Федератсияи Русия, Афғонистон, Туркия, Қазоқистон, Покистон ва Белорус содирот карда шудааст. Ба хориҷи кишвар асосан 2143,5 тонна сабзавот, аз ҷумла 1956,3 тонна пиёз, 718,5 тонна полезиҳо, 2900,8 тонна мевагиҳо, лимон, 1555 тонна ангур ва 113 тонна дигар маҳсулот содирот шудааст.
5 — СОЛАИ РУШД — РУШДИ САНОАТ ТАЪМИН ХОҲАД ШУД
Тавре дар боло зикр гардид, дар даврони соҳибистиқлолӣ вилояти Хатлон ба яке аз минтақаҳои саноатии кишвар табдил ёфта, ҳамасола садҳо коргоҳу корхонаҳои хурду бузург дар шаҳру навоҳии он арзи ҳастӣ карда истодаанд, ки далели бебаҳси рӯ ба рушд доштани вилоят аст.
Президенти кишвар ҳиссаи истеҳсоли маҳсулоти саноатии вилояти Хатлонро дар ҳаҷми умумии маҳсулоти саноатии мамлакат аз рӯи натиҷаҳои семоҳаи аввали соли равон 23,6 фоиз ҳисоб карда буданд.
Мувофиқи оморҳои расмӣ, саноатчиёни вилоят бо истифода аз имкониятҳои мавҷуда дар 9 моҳи соли равон ба маблағи 7 миллиарду 983,6 миллион сомонӣ маҳсулот истеҳсол карда, ҳаҷми истеҳсолро дар қиёс ба ҳамин давраи соли 2022 ба маблағи 694,6 миллион сомонӣ зиёд ва суръати афзоишро бо дарназардошти нархҳои қиёсӣ дар сатҳи 9 фоиз таъмин намудаанд.
Тавре Давлаталӣ Саид, раиси вилояти Хатлон зикр доштанд, давоми соли равон баистифодадиҳии 144 корхона ва коргоҳҳои саноатӣ ба нақша гирифта шуда, 107 корхона ва коргоҳи саноатӣ бо таъсиси 610 ҷойи корӣ дар самти истеҳсоли гӯшти мурғ, маҳсулоти гӯштӣ, мусалласи ангур, макаронбарорӣ, маҳсулоти нониву қаннодӣ, маҳсулоти пластикӣ, филизӣ, хишти пухта, хишти роҳрав ва хишти қирӣ (сементӣ), собуни хоҷагӣ, моеъи зарфшӯӣ, симтӯр, коркарди пахта, мебелбарорӣ ба истифода дода шудааст.
— Илова ба ин, бо иштироки бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли равон бо барқароркунии корхонаи азотии шаҳри Левакант 764 ҷойи корӣ таъсис ёфтааст. Корхонаҳои хӯроквории шаҳру ноҳияҳои вилоят якҷо бо бахши хусусӣ соли равон ба маблағи 1 миллиарду 159,4 миллион сомонӣ, баробар ба 114,7 фоизи ҳамин давраи соли гузашта, маҳсулот истеҳсол карда, суръати афзоишро ба маблағи 148,4 миллион сомонӣ таъмин кардаанд,-афзуд раиси вилоят.
Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чанде пеш зимни як ҷаласае аз рушди соҳоти гуногуни вилояти Хатлон, махсусан соҳаи саноат ёдоварӣ карда, махсусан таъкид намуда буданд, ки дар замони соҳибистиқлолӣ барои таъмин намудани рушди соҳаҳои мухталифи иқтисодиёти вилояти Хатлон ва баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ аз ҳисоби ҳамаи сарчашмаҳо беш аз 65 миллиард сомонӣ маблағ равона карда шудааст. Дар ин давра танҳо барои дастгирии буҷети шаҳру ноҳияҳои вилоят аз ҷониби Ҳукумати мамлакат 6,2 миллиард сомонӣ мусоидати молиявӣ (субвенсия) ҷудо гардидааст.
Хотирнишон менамоем, ки дар доираи Нақшаи чорабиниҳои ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ, дар вилояти Хатлон сохтмону барқарорсозии зиёда аз 6 ҳазор иншоот ба нақша гирифта шудааст, ки то имрӯз зиёда аз 20 фоизи он иҷро гардидааст.
Сулаймон Зиёзода, муовини Сарвазири мамлакат зимни баргузории як ҷаласа гуфта буд, ки дар ҳамаи шаҳру ноҳияҳо, ташкилот ва муассисаҳои вилояти Хатлон имконияту шароитҳо барои рушди бештар вуҷуд дорад:
“Боварӣ дорам, ки ташкилоту муассисаҳои вилоятӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ҷамоатҳои шаҳраку деҳот бо истифода аз ин захираю имкониятҳо дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намуда, дар фаъолияти соҳаҳо заминаи мусоид барои рушд фароҳам меоваранд”.
ҶАВОНОН ВА ВАРЗИШ
Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Хатлон ва Раёсати кор бо ҷавонон ва варзиши вилоят дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба соҳаи ҷавонону варзиш ҳамчун соҳаи калидӣ нигариста, ин соҳаро ҳамеша мавриди назар қарор медиҳанд. Ҷавонони вилоят, ки дар умум 1053743 нафарро ташкил менамояд, ҳамеша зери таваҷҷуҳи мақомоти марбута қарор доранд.
Чуноне, ки Рамазон Насриддинзода, сардори Раёсати кор бо ҷавонон ва варзиши вилояти Хатлон мегӯяд, аз ҷониби ҳукумати вилоят барои рушди ҳамаҷонибаи ҷавонону варзишгарон пайваста дастгириҳо сурат гирифта, инфрасохтори соҳа ба таври мукаммал рушд ёфта истодааст.
— Сиёсати давлатии ҷавонон дар даврони соҳибистиқлолии кишвар зери таваҷҷуҳи пайвастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дошта, дар меҳвари сиёсати иҷтимоии Ҳукумати кишвар мақоми хосаи худро касб намуд. Дар баробари ин дастгириҳо ҷавонону варзишгарон низ дар навбати худ ҷавобан ба ин ғамхориҳо доимо кӯшиш ба харҷ медиҳанд, ки сазовор ба ин ғамхориҳо бошанду барои боло бурдани эътибори худу дар маҷмуъ нуфузи кишвар заҳмат кашанд.
Қобили қайд аст, ки тамоми тадбирҳои андешида вобаста ба амалигардонии сиёсати давлатии ҷавонон дар нуҳ моҳи соли 2023 дар доираи “Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2022 — 2026” ва “Барномаи давлатии тарбияи ватандӯстӣ, эҳсоси масъулияти шаҳрвандӣ ва таҳкими ҳувияти миллии ҷавонони Тоҷикистон барои солҳои 2023 — 2027” амалӣ гардиданд, — илова кард сардори раёсат.
Ҳамчунин номбурда илова кард, ки бо мақсади расонидани мазмуну моҳияти Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби масъулини Раёсат дар якҷоягӣ бо сохторҳои маҳаллӣ ва масъулини соҳаи кор бо ҷавонон дар муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбии ҳудуди вилоят, аз ҷумла дар якҷояги бо филиали Иттифоқи ҷавонони Тоҷикистон дар вилояти Хатлон, Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Н.Хусрав, Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи А. Рӯдакӣ, Донишкадаи энергетикии Тоҷикистон, Донишгоҳи тиббии Хатлон, Донишгоҳи давлатии Данғара, Донишкадаи технология ва менеҷменти инноватсионӣ дар шаҳри Кӯлоб, коллеҷҳои тиббӣ, омӯзгорӣ ва аграрӣ, маҳаллаву кӯчаҳо, муассисаҳои таҳсилоти миёнаи ҳудуди шаҳру ноҳияҳои вилоят мулоқоту вохӯриҳо, корҳои таблиғотиву ташвиқотӣ ва фаҳмондадиҳиро баргузор намуда истодаанд, ки тибқи таҳлилҳо дар ҳар як чорабинӣ то 147 нафар ҷавонон ва сокинон дар хонишҳои сиёсӣ фаро гирифта шуда истодаанд.
Дар ин давра масъулин вобаста ба масъалаи болозикр бо сокинон, махсусан наврасону ҷавонон ва аҳолӣ дар шаҳру ноҳияҳои Бохтар, Қубодиён, Шаҳритус, Вахш, Норак, Ёвон, Ҷ.Балхӣ, Дӯстӣ, Панҷ, Хуросон, Ҷайҳун, Носири Хусрав, Шаҳритус, Ҷалолиддини Балхӣ, Абдураҳмони Ҷомӣ, Дӯстӣ, Муъминобод, Ховалинг, Кулоб, Восеъ ва Ҳамадонӣ мулоқоту вохӯриҳо ва корҳои фаҳмондадиҳиро дар ҳамбастагӣ бо шуъба ва раёсатҳои дахлдори мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоят ва намояндагони сохторҳои ҳифзи ҳуқуқи вилоят доир намуда, ин тадбир идома меёбад.
Дар умум дар масъалаи татбиқи дастуру супоришҳои Пешвои миллат дар самти тарғиби Паём аз ҷониби Раёсат ва сохторҳои маҳаллӣ 160 чорабинӣ бо фарогирии 5540 нафар, аз ҷумла 2300 нафар ҷавондухтарон дар сатҳи вилояти Хатлон гузаронида шуда, 186 адад аксия ва ҳамоишҳои иттилоотӣ ва хусусияти сиёсидошта бо иштироки 38950 нафар ташкил гардид, ки дар ин чорабиниҳо 27650 адад мавод ва варақаҳои иттилоотӣ дастраси сокинон гардонида шудааст.
Ҳамчунин аз Раёсати кор бо ҷавонон ва варзиши вилоят иттилоъ доданд, ки соли равон дар асоси “Барномаи маҷмӯии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар вилояти Хатлон барои солҳои 2022-2026” “Барномаи рушди футбол дар вилояти Хатлон барои солҳои 2022-2026” ва дигар санадҳои меъёрӣ – ҳуқуқии соҳа дар соли 2023 як қатор чорабиниҳо ва мусобиқаҳои гуногуни варзишӣ доир гардидааст.
— Аз ҷониби Раёсат ва сохторҳои маҳаллии он ҷиҳати фаро гирифтани хонандагон ба мусобиқаҳои гуногуни варзишӣ дар давраи таътили зимистона, дар 25 шаҳру ноҳияҳои вилоят беш аз 135 мусобиқаҳои гуногун баргузор карда шуданд. Дар чорабиниҳои мазкур беш аз 10260 нафар ва аз ин шумора 1994 нафар духтарон фаро гирифта шуданд. Дар давоми 9 моҳи соли равон аз ҷониби Раёсат ва бахши минтақаи Кӯлоб 122 мусобиқаҳои марҳилавии сатҳи вилоятӣ бо фарогирии 14650 нафар баргузор гардидааст. Аз ҷониби бахшҳои кор бо ҷавонон ва варзиш ва муассисаҳои давлатии мактабҳои варзишии шаҳру ноҳияҳои вилояти Хатлон 1099 мусобиқаҳои марҳилавӣ бо фарогирии 59831 нафар гузаронида шудааст. Ба муносибати таҷлили 30 — солагии Кувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар шаҳру ноҳияҳои вилоят 125 мусобиқаи варзишӣ аз рӯи намудҳои футбол, гӯштини миллӣ, волейбол байни мардон ва бонувон, гӯштини дзюдо, гӯштини тарзи озод байни наврасон, Ушу- санда байни наврасон ва ҷавонон, тӯби дастӣ, таэквон-до ВТФ, гӯштини юнонӣ-румӣ, таэквон-до ИТФ, бадминтон, шашка, шоҳмот ва ғайраҳо бо фарогирии беш аз 8360 нафар ва аз ин шумора 1440 нафарро бонувон баргузор карда шуданд, — гуфт Саидзода Ҳусейн, мудири бахши варзиши Раёсати кор бо ҷавонон ва варзиши вилоят.
Лозим ба ёдоварист, ки дар 9 моҳи соли равон як қатор иншоотҳои варзишӣ, аз ҷумла, дар шаҳру ноҳияҳои Муъминобод ва Шаҳритус 1 ададӣ майдончаҳои варзишӣ бо саҳмгузории мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва соҳибкорон сохта ба истифода дода шуд.
Ҳамчунин дар ноҳияҳои Ёвон, Данғара ва Хуросон 1 ададӣ толорҳои варзишӣ сохта ба истифода дода шуд. Инчунин дар шаҳри Бохтар 1 адад ҳавзи шиноварӣ сохта ба истифода дода шуд.
Мувофиқи маълумотҳои оморӣ варзишгарони вилоят дар беш аз 122 чемпионат ва мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ширкат варзида, сазовори 597 медали тилло, 593 медали нуқра, 697 медали биринҷӣ, ҳамагӣ 1887 медал гардиданд.
Инчунин варзишгарони вилоят дар 26 мусобиқаҳои байналмилалӣ ширкат варзида, 54 медали тилло, 40 медали нуқра ва 60 медали биринҷӣ ба даст оварданд.
Дар умум, варзишгарони вилоят 651 медали тилло, 633 медали нуқра, 757 медали биринҷӣ, дар умум 2041 медал ба даст оварданд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли 2022, 61 медал зиёд аст.
Хуршед ХОВАРӢ, «Ҷавонони Тоҷикистон»
